Η διαταραχή σωματικής δυσμορφίας ή σύνδρομο του καθρέφτη είναι μια ψυχική διαταραχή κατά την οποία δεν μπορείτε να σταματήσετε να σκέφτεστε μια ή περισσότερη ατέλεια στην εμφάνισή σας – ένα ελάττωμα που μπορεί να φαίνεται μικρό ή και να μην γίνεται καν αντιληπτό από τους άλλους. Μπορεί όμως να αισθάνεστε τόσο αμήχανα, ντροπιασμένοι και αγχωμένοι που καταλήγετε να αποφεύγετε πολλές κοινωνικές καταστάσεις στις οποίες εναλλακτικά θα επιθυμούσατε να παρευρεθείτε.
Όταν έχετε διαταραχή σωματικής δυσμορφίας, εστιάζετε έντονα στην εμφάνιση και στην εικόνα του σώματός σας, ελέγχοντας επανειλημμένα τον εαυτό σας στον καθρέφτη, αναζητώντας επιβεβαίωση, μερικές φορές, για πολλές ώρες κάθε μέρα. Η αντιλαμβανόμενη από εσάς ατέλειά σας και οι επαναλαμβανόμενες συμπεριφορές σας προκαλούν σημαντική δυσφορία και επηρεάζουν την καθημερινή σας λειτουργικότητα.
Μπορεί να αναζητήσετε πολυάριθμες αισθητικές επεμβάσεις για να προσπαθήσετε να “διορθώσετε” το ελάττωμά σας. Στη συνέχεια, μπορεί να νιώσετε προσωρινή ικανοποίηση, ανακούφιση ή μείωση της αγωνίας σας, αλλά συχνά το άγχος επιστρέφει και μπορεί να συνεχίσετε να αναζητάτε άλλους τρόπους για περαιτέρω διορθώσεις.
Τα πρώτα σημάδια της διαταραχής σωματικής δυσμορφίας εμφανίζονται στην εφηβεία. Ο μέσος όρος έναρξης της διαταραχής είναι τα 17 χρόνια, και μελέτες έχουν δείξει ότι η συχνότητα εμφάνισης κατά κανόνα μειώνεται μετά την ηλικία των 44 ετών. Η διαταραχή παρατηρείται στο 2% του πληθυσμού και η θεραπεία μπορεί να περιλαμβάνει γνωσιακή συμπεριφοριστική θεραπεία (CBT) και φαρμακευτική αγωγή.
Συμπτώματα
Τα συμπτώματα της διαταραχής σωματικής δυσμορφίας περιλαμβάνουν:
- Υπερβολική ενασχόληση με ένα ελάττωμα στην εμφάνισή σας που στους άλλους δεν φαίνεται ή φαίνεται ασήμαντο
- Ισχυρή πεποίθηση ότι έχετε κάποιο ελάττωμα στην εμφάνισή σας που σας κάνει άσχημους ή παραμορφωμένους
- Πεποίθηση ότι οι άλλοι παρατηρούν ιδιαίτερα την εμφάνισή σας με αρνητικό τρόπο ή σας κοροϊδεύουν
- Συνεχείς συμπεριφορές που αποσκοπούν στη διόρθωση ή την απόκρυψη του ελαττώματος και στις οποίες είναι δύσκολο να αντισταθείτε ή να ελέγξετε, όπως ο συχνός έλεγχος στον καθρέφτη, η περιποίηση ή το πείραγμα του δέρματος
- Προσπάθεια να κρύψετε τις ατέλειες με το styling, το μακιγιάζ ή τα ρούχα
- Συνεχής σύγκριση της εμφάνισής σας με άλλους ανθρώπους
- Συχνή αναζήτηση επιβεβαίωσης για την εμφάνισή σας από τους άλλους
- Τάσεις τελειομανίας
- Αναζητάτε αισθητικές επεμβάσεις με μικρή ικανοποίηση
- Αποφεύγετε τις κοινωνικές καταστάσεις
Η ενασχόληση με την εμφάνισή σας και οι υπερβολικές σκέψεις και οι επαναλαμβανόμενες συμπεριφορές μπορεί να είναι ανεπιθύμητες, δύσκολα ελεγχόμενες και τόσο χρονοβόρες που μπορεί να προκαλέσουν σημαντική στεναχώρια ή προβλήματα στην κοινωνική σας ζωή, στην εργασία, στο σχολείο ή σε άλλους τομείς της ζωής σας.
Μπορεί να εστιάζετε υπερβολικά σε ένα ή περισσότερα μέρη του σώματός σας και η σωματική ατέλεια στην οποία εστιάζετε να αλλάζει με την πάροδο του χρόνου. Τα πιο συνηθισμένα ωστόσο χαρακτηριστικά με τα οποία τείνουν να προσκολλώνται οι άνθρωποι περιλαμβάνουν:
- Το πρόσωπο, όπως η μύτη, η επιδερμίδα, οι ρυτίδες, η ακμή και άλλες ατέλειες
- Μαλλιά, όπως η εμφάνιση, η αραίωση και η φαλάκρα
- Εμφάνιση του δέρματος και των φλεβών
- Μέγεθος του στήθους
- Μέγεθος και τόνος των μυών
- Γεννητικά όργανα
Η υποκειμενική αντίληψη του ασθενούς με διαταραχή σωματικής δυσμορφίας ποικίλλει. Μπορεί να αναγνωρίζετε ότι οι πεποιθήσεις σας σχετικά με τις αντιλαμβανόμενες ατέλειές σας μπορεί να είναι υπερβολικές ή να μην είναι αληθινές, ή να πιστεύετε ότι πιθανόν να είναι αληθινές, ή να είστε απόλυτα πεπεισμένοι ότι είναι αληθινές. Όσο πιο πεπεισμένοι είστε για τις πεποιθήσεις σας, τόσο μεγαλύτερη δυσφορία και διαταραχή μπορεί να βιώσετε στη ζωή σας.
Πότε να επισκεφθείτε ειδικό
Η ντροπή και η αμηχανία για την εμφάνισή σας μπορεί να σας αποτρέψει από το να αναζητήσετε θεραπεία για τη διαταραχή σωματικής δυσμορφίας. Αν όμως έχετε οποιαδήποτε συμπτώματα, θα ήταν καλό να επισκεφθείτε έναν γιατρό ή επαγγελματία ψυχικής υγείας.
Η διαταραχή σωματικής δυσμορφίας συνήθως δεν βελτιώνεται από μόνη της. Αν αφεθεί χωρίς θεραπεία, μπορεί να επιδεινωθεί με την πάροδο του χρόνου, οδηγώντας σε άγχος, υπερβολικούς ιατρικούς λογαριασμούς, σοβαρή κατάθλιψη, ακόμη και αυτοκτονικές σκέψεις και συμπεριφορά.
Εάν έχετε αυτοκτονικές σκέψεις
Οι αυτοκτονικές σκέψεις και η αυτοκτονική συμπεριφορά είναι συχνές με τη διαταραχή αυτή. Εάν νομίζετε ότι μπορεί να βλάψετε τον εαυτό σας ή να επιχειρήσετε να αυτοκτονήσετε, ζητήστε αμέσως βοήθεια.